Ouranis Fireplace

After surveying many fireplaces in deserted Greek houses, I have been thinking about the representation of desertion in Greek literature. After the iconic fireplace of Papadiamantis (see here), I turn to one of the clearest expressions of fireplace nostalgia from a posthumously published piece by the poet Kostas Ouranis. I had blogged on Ouranis's poem "Frangissa" back in 2009 (see here). "The Fireplace" was written sometime in 1928-29. At that point, Ouranis had spent a large period of his life abroad, at Davos Switzerland recovering from tuberculosis, or as Greek Consul in Lisbon. In "The Fireplace," he revisits his locked up paternal home in Leonidio, Arcadia. In some ways, the fireplace of his youth is the same as the hundreds of abandoned fireplaces in our survey. The essay was published posthumously by his wife (under a pseudonym) in 1956, and I give the original Greek below. Below I translate it loosely in English. The piece confirms a sentimental reading of this architectural feature. As a modernist poet, Ouranis' expresses the great space that separates the space of the rural Greece of his youth and the alienated cosmopolitanism of his modern Greek existence. The essay is sentimental and it offers a reflection of an eloquent poet who returned to the space of his youth. 

The Fireplace

It's winter outside, and I sit by a miserable stove that is stingy with its heat. I reminisce nostalgically over the fireplace, the heart of happy houses and the source of tranquil joy.

The fireplace belongs to my paternal home in provincial Arcadia! Long winter nights, the rain burst on the paving of the courtyard, a mad wind shook the windows, and the terrifying sound of the flooded river could be heard outside. But the fireplace shone brightly, illuminating with its luster both my face and my soul. Cross-legged, I once sat by the fireplace and listened to my grandmother's fairy tales, while the chestnuts crackled on the fire. By its light, I read my first Arabian Nights full of fear and seduction, as I grew older. In its flames, I saw genies and Sinbad come to life. 

Poetry woke my soul next to the fireplace. I lamented the withering flowers in the garden, the dead cicadas, and the poor who felt cold throughout the world. I had my first dreams at the fireplace, always dreams of migration. I pondered large hyperborean seas, always deserted and turbulent. I pondered distant lands that had green and rosy borders in my geography. I pondered snow covered forests where fairy princesses hunted deer with golden horns. And I pondered foreign ports, where I would one day embark as a ship's captain, pipe in mouth and a tame red-green parrot perched on my shoulder. 

Years later, every time that I returned from aboard, I would bend over and stir the hearth of the paternal house. And I would stir those early memories and stir the melancholy felt earlier. I would feel the warmth around me as an armor protecting me in life, or as a forgotten pier in the seas, where the waves serenaded the boats into sleep.

The grandmother who once told those tales and the mother who once kept the fire are now buried underground. The house is locked and the fireplace is extinguished forever. I remember those old days of warmth as the winter now rages outside. The wind outside stirs my heart like a scrap. I am cold. I ponder my life that has passed, the closed house, and the dead under the snowed earth.


Το τζάκι (1928-29)

Χειμώνας έξω κ΄ εγώ, μπροστά σε μιάν άθλια σόμπα που φιλαργυερεύεται τη ζέστη της, συλλογιέμαι νοσταλγικά την ψυχή των ευτυχισμένων σπιτιών, την πηγή της γαλήνιας χαράς : το τζάκι ...

Τζάκι του πατρικού σπιτιού, στην αρκαδική μας επαρχία! Μεγάλες χειμωνιάτικες νύχτες, όταν στις πλάκες της αυλής έσκαζε με δύναμη η βροχή, και τράνταζε τα παράθυρα ο φρενιασμένος άνεμος κι ακουόταν η τρομερή βοή του πλημμυρισμένου χειμάρρου – και το τζάκι φεγγοβολούσε, φωτίζοντας με τις ανταύγειές του το πρόσωπο και την ψυχή μου ... Καθισμένος σταυροπόδι πλάϊ του, είχα ακούσει τα πρώτα παραμύθια της γιαγιάς, ενώ τρίζαν στη χόβολη τα κάστανα που ψήναμε. Αργότερα, είχα διαβάσει στο φως του, όλος τρόμο και γοητεία, τη Χαλιμά – κ’ είχα δει να χοροπηδάν στις φλόγες του τα τελώνια κι ο τζουτζές του Σεβάχ Θαλασσινού.

Πλάϊ σ’ αυτό ξύπνησε η ψυχή μου στην ποίηση, ενώ θλιβόμουν για τα μαραμένα στον κήπο λουλούδια, γιά τα πεθαμένα τζιτζίκια και για τους φτωχούς που κρύωναν μέσα στον απέραντο κόσμο. Από κει ξεκίνησα τα πρώτα μου όνειρα – όνειρα αποδημίας πάντα. Συλλογιόμουν τις μεγάλες υπερβόρειες θάλασσες, έρημες και φουρτουνιασμένες· τις μακρυνές χώρες, που είχαν πράσινα και ρόδινα σύνορα στη Γεωγραφία μου· χιονισμένα δάση, όπου παραμυθένια πριγκιπόπουλα κυνηγούσαν ελάφια με χρυσά κέρατα – και ξενικά λιμάνια, όπου θα ξεμπάρκαρα μιά μέρα καπετάνιος με την πίπα στο στόμα κ’ έναν κοκκινοπράσινο, ήμερο, παπαγάλο στον ώμο...

Χρόνια αργότερα, κάθε φορά που γυρνούσα από τα ξένα και, σκυμένος μπρος στή φωτιά του πατρικού τζακιού, ανάδευα, μαζί με τη χόβολη, τις αναμνήσεις μου και τις μελαγχολίες μου, ένοιωθα τη ζεστασιά γύρω μου σα μιά πανοπλία ενάντια στη ζωή και τη φωτεινή του ειρήνη σαν ένα λησμονημένο από τους ανέμους μώλο, όπου νανουρίζονται απαλά τα θαλασσοδαρμένα καΐκια ...

Σήμερα όμως η γιαγιά που έλεγε τα παραμύθια κ’ η μητέρα που φρόντιζε τη φωτιά κείτονται από καιρό μέσα στο χώμα και το σπίτι είναι μανταλωμένο και το τζάκι σβησμένο – γιά πάντα. Και γι’ αυτό, τώρα που έξω είναι χειμώνας κ’ εγώ συλλογιέμαι περασμένα εκείνα, νοιώθω να κουνάει σα ράκος την ψυχή μου ο αέρας και να κρυώνω – και για τη ζωή μου που πέρασα και για το σπίτι που έκλεισε και για τους πεθαμένους κάτω από τη χιονισμένη γη ...

Ouranis, Kostas. 1956. Αποχρώσεις, ed. Eleni Ouranis[= Alkis Thrylos], Athens: Estia, pp. 148-149.